TCK 301. maddesinin ünü neredeyse eskilerin TCK 141. ve 142. maddelerinin ününü aştı. AB’ye uyum sürecinde 765 sayılı TCK’ nun 159. maddesi yerine 1 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe giren yeni 5237 sayılı TCK'nın 301/1. maddesi esas olarak Orhan Pamuk, Hrant Dink, Elif Şafak, Perihan Mağden vd. bu maddeyi ihlal ettikleri gerekçesi ile gündeme geldi. 301. maddenin eleştirisine geçmeden önce, önceli 159. maddeye kısaca bir göz atmakta yarar var.
1926 yılında yürürlüğe giren 765 sayılı Türk Ceza Kanunu, İtalya’da 1930 yılında kabul edilen yeni ceza kanununa göre tadil edilmiştir. TCK’ya faşist Mussolini’nin ceza kanunu ilham vermiştir.
- 159. madde TCK’nın ikinci kitabının Devletin Şahsiyetine Karşı Cürümler bölümünün ikinci faslında yer alan Devlet Kuvvetleri Aleyhinde Cürümler kısmındadır.
765 sayılı TCK’nın 159. maddesi şöyledir. “Türklüğü, Cumhuriyeti, Büyük Millet Meclisini, Hükümetin manevi şahsiyetini, Bakanlıkları, Devletin askerî veya emniyet muhafaza kuvvetlerini veya Adliyenin manevi şahsiyetini alenen tahkir ve tezyif edenler bir seneden altı seneye kadar ağır hapis cezası ile cezalandırılır (Bu fıkradan yargılananlar Ağır Ceza Mahkemesinde yargılanır).
Birinci fıkrada beyan olunan cürümlerin irtikâbında muhatap sarahaten zikredilmemiş olsa bile onlara matuŞyetinde tereddüt edilmiyecek derecede karineler varsa tecavüz sarahaten vukubulmuş addolunur.
Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına veya Büyük Millet Meclisi Kararlarına alenen sövenler 15 günden 6 aya kadar hapis ve 100 liradan 500 liraya (para cezaları daha sonra güncellenmiştir) kadar ağır para cezası ile cezalandırılır (Bu fıkradan yargılananlar Asliye Ceza Mahkemelerinde yargılanır).