KAPİTALİST ATAERKİL ÜRETİM İLİŞKİLERİ ve HANE

yazı boyutu yazı boyutunu küçült yazı boyutunu büyüt
Yazdır
E-posta

Almanak 2011 “Hane işi”, “eviçi emek”, “ev emeği”, “ev işi” şeklinde farklı şekillerde ifadelendirilebilen ve cinsiyete dayalı iş bölümü nedeniyle büyük ölçüde kadınlar tarafından hane içinde yapılan bu iş veya emek biçimi üzerine dikkate değer bir tartışma yazını oluşmuştur.¹Tartışmanın ortak vurgusu, ev emeği’nin hane içindeki adil olmayan cinsiyete dayalı iş bölümünün bir sonucu olarak büyük ölçüde kadınlar tarafından ‘karşılıksız’ ve ‘ücretsiz’ yapılıyor olmasıdır.²Ev emeği, hane içinde yapılan ve kişilerin kendi özel bakımları ve boş zaman kullanımları dışında kalan faaliyetleri içermektedir (Elson, 1998a: 193). Başka bir deyişle ev emeği, öncelikle bakım emeğini kapsamaktadır. Bakım, yaşları nedeniyle kendi bakımlarını yapamayacak durumdaki çocuk ve yaşlılar ile geçici veya sürekli bir hastalık/engel nedeniyle bakıma muhtaç durumda olanlar için besleme, banyo, temizlik gibi hizmetlerin hane içinde sunulmasıdır. Bundan başka ev emeği olarak yapılan diğer faaliyetler ise, yaş ve sağlık durumlarından bağımsız olarak, -kendileri bunları yapabilme kapasitesine sahip olmalarına rağmen tercih etmeyen- diğer tüm aile üyeleri için hijyenik ve sağlıklı bir ortam sağlamaya yönelik yeniden üretim ve bakım işleridir. Örneğin, gıda yönetimi (satın alınan gıda mallarının tüketilmeye hazır yemeğe dönüşmesi), tüm aile üyeleri için temiz ve ütülü giyecek sağlanması gibi (Antonopoulos, 2008: 10-11). Ancak burada ev emeği konusunda vurgulanması gereken bir başka boyut da, ev içinde boş zaman aktiviteleri olarak yapılan faaliyetlerin de cinsiyetçi içeriğinin olabileceği ve kadın ile erkek arasında eşit paylaşılmayabileceğidir. Örneğin ailecek pikniğe gidilmesi veya çocukların sinemaya götürülmesi aktivitelerinde kadınların harcayacağı çaba erkeklerinkinden fazla olabilir. Bu noktada, kadınların günlük yaşamla iç içe geçmiş ve iş olarak ifade edilmeyen ama “sevgi karşılığı çalışma” şeklinde nitelenebilecek bir emek süreci içinde oldukları görülmektedir (Acar-Savran, 2004: 19-20).